Colitis ulcerosa is een chronische ontstekingsziekte van de dikke darm (colon) en de endeldarm (rectum). Het behoort tot de groep van inflammatoire darmziekten (IBD), samen met de ziekte van Crohn. Bij colitis ulcerosa raakt het slijmvlies van de darm ontstoken en ontstaan er zweren (ulcera), wat kan leiden tot buikpijn, diarree en andere klachten.
Oorzaken en Risicofactoren
De exacte oorzaak van colitis ulcerosa is niet bekend, maar onderzoekers vermoeden dat verschillende factoren een rol spelen:
1. Immuunsysteem
Bij colitis ulcerosa lijkt het immuunsysteem onterecht de darmwand aan te vallen, wat leidt tot een aanhoudende ontstekingsreactie.
2. Genetische aanleg
Mensen met familieleden die colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn hebben, lopen een verhoogd risico om de ziekte zelf te ontwikkelen.
3. Omgevingsfactoren
Hoewel voeding en stress de klachten kunnen verergeren, zijn ze geen directe oorzaak van colitis ulcerosa. Mogelijke omgevingsfactoren die de ziekte kunnen uitlokken, zijn:
- Voedingspatronen (een westers dieet rijk aan vetten en bewerkte voeding)
- Gebruik van bepaalde medicijnen, zoals NSAID’s en antibiotica
- Roken (interessant genoeg wordt colitis ulcerosa vaker gezien bij niet-rokers en ex-rokers)
Symptomen
De ernst en frequentie van de symptomen variëren per persoon. De meest voorkomende klachten zijn:
- Diarree (vaak met bloed en slijm)
- Buikpijn en krampen
- Aanhoudende aandrang (tenesmus)
- Vermoeidheid
- Bloedarmoede door bloedverlies
- Gewichtsverlies en slechte opname van voedingsstoffen
- Koorts bij ernstige ontstekingen
- Gewrichtspijn en huidproblemen (soms gerelateerd aan de ziekte)
Opvlammingen en remissies
Colitis ulcerosa verloopt vaak in golven, met perioden van opvlamming (wanneer de ontsteking actief is) en remissie (wanneer de klachten verminderen of verdwijnen). Sommige mensen hebben lange periodes zonder klachten, terwijl anderen vaker opvlammingen hebben.
Diagnose
Om colitis ulcerosa vast te stellen, wordt een combinatie van onderzoeken gebruikt:
1. Bloedonderzoek
Kan tekenen van ontsteking, bloedarmoede of tekorten aan voedingsstoffen aantonen.
2. Ontlastingsonderzoek
Om infecties of andere oorzaken van diarree uit te sluiten.
3. Endoscopie (coloscopie of sigmoïdoscopie)
Met een flexibele camera wordt de dikke darm bekeken. Biopten (weefselmonsters) worden genomen om de ontsteking en zweren te beoordelen.
4. Beeldvormend onderzoek
CT- of MRI-scans kunnen helpen bij het opsporen van complicaties zoals fistels of darmvernauwingen.
Behandeling
Hoewel colitis ulcerosa niet te genezen is, zijn er verschillende behandelingen om de symptomen te verminderen en opvlammingen te voorkomen.
1. Medicatie
- Ontstekingsremmers (5-ASA’s zoals mesalazine)
- Corticosteroïden (bij hevige opvlammingen)
- Immunosuppressiva (zoals azathioprine)
- Biologische therapieën (zoals infliximab of adalimumab)
2. Dieet en Levensstijl
- Vezelrijk voedsel kan soms helpen, maar bij opvlammingen wordt juist een licht verteerbaar dieet aangeraden.
- Vermijd voedingsmiddelen die klachten verergeren (zoals zuivel, vetrijke of gekruide gerechten).
- Stressmanagement door middel van yoga, meditatie of therapie kan bijdragen aan minder klachten.
3. Operatie (colectomie)
In ernstige gevallen kan het nodig zijn om (een deel van) de dikke darm te verwijderen. Dit kan met een stoma of een ileo-anale pouch (waarbij een nieuwe ‘reservoir’-darm wordt gemaakt).
Complicaties
Zonder behandeling kan colitis ulcerosa leiden tot ernstige complicaties:
- Bloedarmoede door chronisch bloedverlies
- Darmperforatie (zeer zeldzaam, maar levensbedreigend)
- Toxisch megacolon (een gevaarlijke verwijding van de dikke darm)
- Verhoogd risico op darmkanker, vooral bij langdurige ontsteking
Colitis Ulcerosa
Colitis ulcerosa kan een grote impact hebben op het dagelijks leven, zowel fysiek als mentaal. Mensen met de ziekte moeten vaak rekening houden met hun dieet, medicatie en energieniveau. Daarom is psychosociale ondersteuning (zoals gesprekken met een diëtist, psycholoog of lotgenoten) belangrijk.
Epidemiologie
- In Nederland hebben ongeveer 50.000 mensen colitis ulcerosa.
- De diagnose wordt meestal gesteld tussen het 15e en 40e levensjaar.
- De ziekte komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
Conclusie
Colitis ulcerosa is een chronische ontstekingsziekte van de dikke darm die periodes van opvlamming en remissie kent. Hoewel de exacte oorzaak onbekend is, spelen het immuunsysteem, genetische factoren en omgevingsinvloeden een rol. De behandeling richt zich op het verminderen van ontsteking en het voorkomen van complicaties.
Met de juiste behandeling en levensstijl kunnen veel mensen met colitis ulcerosa een goed leven leiden, ondanks de uitdagingen die de ziekte met zich meebrengt.
Bronnen
- Crohn & Colitis NL – Wat is colitis ulcerosa?
https://www.crohn-colitis.nl/over-crohn-colitis/wat-is-colitis-ulcerosa/ - UMC Utrecht – Colitis ulcerosa
https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekte/colitis-ulcerosa - Maag Lever Darm Stichting – Colitis ulcerosa
https://www.mlds.nl/ziekten/colitis-ulcerosa/
____________________________________
Verantwoording en disclaimer
Dit artikel is geschreven met behulp van ChatGPT.
Wat is ChatGPT? ChatGPT is een chatbot op basis van kunstmatige intelligentie (KI of AI). De tool werkt zoals iedere andere chatbot: gebruikers typen teksten in de vorm van prompts (vragen of opdrachten) en de tool antwoordt met een eigen tekst. Wat ChatGPT zo uniek maakt is hoe vloeiend, uitgebreid en menselijk klinkend de antwoorden zijn, evenals het grote aantal onderwerpen dat de tool kan bespreken. Ook put ChatGPT uit een onuitputtelijk aantal betrouwbare bronnen op het internet.
U dient de informatie van dit artikel, en van andere artikelen op deze website, niet als vervangend medisch advies te beschouwen. Indien u twijfels heeft over uw gezondheid of een gezondheidsadvies nodig heeft, dient u altijd contact op te nemen met uw huisarts of specialist.
