NIEUWSBERICHT VAN REUMANEDERLAND
Pijn is de belangrijkste reden dat mensen met artrose medische hulp zoeken. Pijn zorgt ervoor dat je minder kunt. Dat je minder kunt bewegen, terwijl dat juist zo belangrijk is. Voor artrose bestaan helaas nog geen geneesmiddelen. Mensen gebruiken vaak veel ontstekingsremmende pijnstillers, maar die zijn lang niet altijd effectief en daaraan kleven ook nadelen. Het onderzoek Pain Relief richt zich op een behandeling met antistoffen die bepaalde pijnroutes in het lichaam blokkeren. Professor Marcel Karperien van de Universiteit Twente vertelt over het project.
Pijn bij artrose is een complex proces. Want hoe werkt dat dan? Kraakbeen heeft toch geen zenuwen; dus hoe kan er dan pijn ontstaan? Vermoed werd eerst dat pijn het gevolg was van ontstekingen. Maar er zijn ook genoeg mensen met artrose zonder ontstekingen die net zo goed veel pijn ervaren. Dus het zit anders. Inmiddels weten we dat pijnprikkels uit het gewrichtskapsel of uit het bot kunnen komen.
De rol van NGF, zenuwgroeifactor
Professor Karperien: “Bij de pijn bij artrose speelt het eiwit Neural Growth Factor (NGF of zenuwgroeifactor) een cruciale rol. Dit stofje noemen we een neurotrofine; we hebben het nodig om zenuwcellen te laten overleven. Wanneer er ergens in het lichaam schade of een ontsteking is, dan neemt de hoeveelheid NGF toe, en daardoor ook de gevoeligheid voor pijn.
Bij artrose raakt het kraakbeen beschadigd. Dan komen er grote hoeveelheden groeifactoren vrij die vervolgens de productie van NGF flink opstuwen.”
- Wil je precies weten hoe dat zit? In dit artikel leggen we het goed uit.
Antilichamen tegen NGF
Het onderzoek Pain Relief richt zich specifiek op deze Neural Growth Factor (NGF). Marcel Karperien: “We zijn op twee manieren bezig om de route van dit stofje te blokkeren zodat er geen pijn meer wordt gevoeld. Dat doen we ten eerste met antilichamen die zich bindenaan NGF zelf, en die zo het eiwit ‘neutraliseren’. Daarnaast hebben we antilichamen gemaakt die zich juist specifiek binden aan de pijnreceptor van NGF, waardoor de werking van NGF wordt geblokkeerd en geen signalen meer kunnen worden doorgegeven.”
Injectie in het gewricht
Hoe krijgen we die antilichamen op de juiste plek? “De antilichamen worden toegediend met een intra-articulaire injectie; een injectie in het gewricht dus”, legt de onderzoeker uit. “We hebben hiervoor een afgiftesysteem ontwikkeld dat ervoor zorgt dat de antistoffen voor langere tijd in het gewricht worden afgegeven na injecteren. Het medicijn is hiervoor in een biomateriaal verpakt. Dit materiaal wordt vervolgens langzaam afgebroken in het lichaam. Zo krijg je een soort gedoseerde, langdurige afgifte. Vergelijk het maar met een injectie corticosteroïden die vaak toegediend worden bij artrosepatiënten, maar dan veel effectiever.”
Onderzoek bij honden met artrose
Professor Karperien: “De nieuwe therapie zal nu eerst uitgetest worden in een proefdiermodel voor gewrichtspijn. Daarna worden de injecties onderzocht bij honden met artrose die veel pijn lijden. Vervolgens hopen we de stap naar mensen te kunnen maken. Er is dus nog wel een weg te gaan. Maar het is een belangrijke weg, want op dit moment bestaan er voor mensen met artrose weinig middelen. Patiënten moeten het doen met de klassieke ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s); die slechts ten dele effectief zijn. Bovendien veroorzaken deze pijnstillers veel bijwerkingen aan onder meer de maag en het spijsverteringsstelsel. Hetzelfde geldt voor sterkere morfineachtige pijnmedicatie.”
Interessant om te weten
Afweer en antilichamen
Om ons lichaam te beschermen tegen ziekmakende indringers en schade hebben we een prachtig, maar complex afweersysteem dat uit heel veel onderdeeltjes bestaat. Een van die onderdeeltjes zijn de antilichamen die we aanmaken.
Wat zijn nu eigenlijk antilichamen?
Antilichamen zijn eiwitjes die zich heel specifiek kunnen binden aan stofjes in je lichaam. Denk aan deeltjes van virussen of bacteriën. We hebben vele, vele duizenden van die antilichamen. Ze herkennen dat ene specifieke stofje, binden zich eraan, en maken het onschadelijk.
Antilichamen zijn lastig te maken
‘Gewone’ antilichamen van mensen en dieren bestaan uit twee lichte en twee zware ketens. Het is ingewikkeld om deze na te ‘maken’ voor medicatie. Door hun grootte dringen ze bovendien lastig weefsels binnen en kunnen ze bij herhaaldelijk gebruik in patiënten een afweerreactie geven.
Lama’s als fabriekje voor antilichamen
In de jaren negentig werd ontdekt dat kameelachtige dieren zoals lama’s een specifiek type antilichaam maken dat veel mogelijkheden biedt voor de geneeskunde. Deze antilichamen zijn namelijk qua structuur klein en kunnen daardoor makkelijk kraakbeen binnendringen Ze zijn bovendien gemakkelijk aan te passen door ’genetische engineering’ en geven weinig kans op afweerreacties. En er zijn nog veel meer voordelen ten opzichte van ‘conventionele’ dierlijke en menselijke antilichamen. Voor het onderzoek PainRelief wordt gebruikgemaakt van fragmentjes van antilichamen uit lama’s.
Voor wie het precies wil weten, zo werkt dat …
Antilichamen van mensen bestaan uit twee zware en twee lichte ketens. De antilichamen van lama’s bestaan uit alleen maar enkele (zware) ketens. De onderdeeltjes die zich binden aan stoffen die onschadelijk worden gemaakt, kunnen makkelijk worden geïsoleerd uit enkele millimeters bloed van de lama. Die onderdeeltjes noemen we de antigeenbindende fragmenten, ook wel VHH-fragmenten genoemd. Deze zijn heel specifiek en kunnen makkelijk nagemaakt worden in het laboratorium. Verder zijn VHH-fragmenten goed aan te passen waardoor ze minder afweer bij ons oproepen.
Ook zijn de fragmentjes heel geschikt om in een biomateriaal te verpakken voor langdurige afgifte van de medicijnen na een injectie in een gewricht.
(Bron en verder lezen: ReumaNederland)
