Osteoporose is de medische naam voor poreus bot ofwel zwak bot. Zwak wil zeggen, zwakker dan het gemiddelde. Osteoporose is een chronische aandoening van het skelet, waarbij de botsterkte afneemt.
Men spreekt dikwijls over botontkalking, maar dat is niet helemaal correct. Bij osteoporose is er naast minder botmassa ook een verandering in de structuur van het bot, hierdoor is de sterkte (nog) minder. Door de zwakkere botten EN veranderde botstructuur ontstaan gemakkelijk botbreuken. Botbreuken zijn dan ook meestal het eerste signaal om te starten met nader onderzoek naar osteoporose. De volgende breuk is wellicht minder onschuldig.
Osteoporose en osteopenie
Osteoporose komt als medische diagnose uit een afgewogen set van 4 medische testen. Bij de formele diagnose osteoporose kom je in aanmerking voor een behandeling met medicatie. Als het bot, wel zwakker is, maar niet zo ernstig dat men het osteoporose kan noemen spreekt men van osteopenie. Ook dat is een belangrijk signaal, want de botten zijn dus al zwakker geworden.
De kans om iets te breken neemt door de afname van de botsterkte natuurlijk toe. Vooral ingezakte gebroken) wervels en breuken in pols, arm en heup komen veel voor. De meeste mensen komen er pas (te)laat achter dat ze osteoporose hebben. Botbreuken veroorzaken pijn, invaliditeit, verlies van zelfstandigheid en levenskwaliteit of zelfs vervroegde sterfte.
Er zijn momenteel meer dan 900.000 mensen met osteoporose in Nederland. Met een verwachte stijging naar 1.200.000 (2025). Van hen is ongeveer 2/3 vrouw en 1/3 man.
Osteoporose wordt ook wel de stille epidemie genoemd. Je merkt er weinig van totdat je een bot breekt. Een belangrijk signaal, want de volgende breuk is wellicht minder onschuldig. Maar als je er tijdig bij kunt zijn is er nog veel te verbeteren of verdere teruggang te voorkomen.
Jaarlijks breken ruim 90.000 mensen ouder dan 55 jaar een bot als gevolg van deze ziekte. Met de toename van het aantal patiënten zullen ook de botbreuken snel blijven toenemen, met alle gevolgen en kosten die erbij horen.
Het eerste signaal is meestal een gebroken bot.
Dat merk je zelf natuurlijk direct als het een vinger,arm, been, pols, heup is. Maar een wervelbreuk (wervelinzakking) geeft niet altijd directe klachten. Toch is dat ook een breuk, ondanks het feit dat de term “wervelinzakking” wat minder alarmerend lijkt.
Een botbreuk (en je bent boven de 50) is het signaal voor het starten van een diagnoseonderzoek naar de sterkte en dichtheid van je botten. Een goede en snelle diagnose is belangrijk voor je eigen toekomst. De volgende breuk is wellicht minder onschuldig.
Ook pijnklachten in je rug (zonder direct aanwijsbare oorzaak) kunnen een eerste signaal zijn. Vooral (lage rugpijn) kan veroorzaakt zijn door een ingezakte(=gebroken) ruggenwervel. Die breuk gaf geen directe pijn, je bent gewoon een stukje kleiner geworden. Maar daardoor is wel de stand van je ruggengraat anders. Zenuwen en spieren daaromheen kunnen dan klachten gaan geven.
De klachten die je kunt krijgen van osteoporose ontstaan door het afnemen van de botsterkte. Dit heeft te maken met het reguliere proces van botafbraak en botopbouw. Dit gaat het hele leven door. Tot ongeveer het 25ste jaar kent dit proces een positieve balans: de opbouw is groter dan de afbraak. De botsterkte neemt dus toe. Dan volgt een stabiele periode.
Rond het 35ste jaar verandert dat en gaat de afbraak de opbouw overheersen: de sterkte begint af te nemen. Dit is een natuurlijk proces. Soms wordt dit proces verstoord, waardoor de afbraak te snel gaat of de opbouw te langzaam:
Bij osteoporose is de natuurlijke balans tussen opbouw en afbraak van het bot verstoord. De botten verliezen botmassa (kalk en andere mineralen). Ook verliezen ze structuur (botbalkjes). De botten worden broos. Dit is geen normaal verouderingsproces. Osteoporose is een echte aandoening. Daar kun je dus ook iets aan doen.
De klachten treden meestal pas op na een val. Gezonde botten breken niet zomaar door te vallen of ergens tegenaan te stoten. Wel als er sprake is van osteoporose. Het verlies aan botmassa merkt je pas als je iets breekt. Soms kan een lichte val, struikelen of verstappen al tot een vervelende breuk leiden. Vaak ontstaan er breuken, als eerste in de pols of de ruggenwervels (en die merk je niet altijd op!). Oudere mensen, boven de 70 jaar, breken daardoor vaker een heup.
Andere klachten die kunnen ontstaan:
– ingezakte wervels, die pijn in de rug en spierpijn geven
– een kromme rug door ingezakte wervels. Daardoor neemt de lichaamslengte af.
– darm- en blaasklachten, omdat organen in de knel komen
– problemen met het evenwicht
Osteoporose heeft doorgaans geen aanwijsbare oorzaak (primaire osteoporose). Soms is die er wel, zoals een ziekte, bijvoorbeeld bepaalde darm- en schildklieraandoeningen. Of het ligt aan het gebruik van bepaalde medicijnen (secundaire osteoporose), zoals corticosteroïden en bepaalde anti-epileptica (middelen tegen epilepsie).
Vrouwen lopen meer kans om osteoporose te krijgen. Dat komt omdat bij vrouwen de afname van de botsterkte tijdens de overgang plotseling sneller verloopt dan bij mannen.
Behalve van leeftijd en geslacht, hangt de kans om osteoporose te ontwikkelen ook af van andere zaken:
– erfelijkheid
– een lage botmassa
– botbreuken in de familie (bijvoorbeeld een gebroken heup, maar ook ingezakte wervels bij de ouders);
– één of meerdere botbreuken na het 50e levensjaar;
– langdurig gebruik van corticosteroïden
– roken is erg slecht voor je botten;
– alcohol (niet alleen is alcohol slecht voor je bot ook je valrisico neemt toe)
– weinig of geen lichaamsbeweging;
– een laag lichaamsgewicht, lage BMI;
– vroegtijdige overgang (vóór 45ste levensjaar);
– onvoldoende inname van calcium;
– een tekort aan vitamine D (de meeste mensen hebben een tekort);
– verhoogde neiging tot vallen, duizelig, weinig spierkracht;
– ziekten/aandoeningen zoals een te snelle schildklier, reumatoïde artritis, hormoon-afwijkingen, sommige bloed-, nier-, maag-, darm- en leverziekten, en zeldzame erfelijke aandoeningen.
Een effectieve behandeling van osteoporose en osteopenie bestaat eigenlijk uit het voorkomen van verdere verslechtering. Osteoporose is een chronische aandoening. Dat wil dus zeggen dat deze medisch niet te genezen is! Je zit de rest van je leven helaas vast aan een skelet dat (wat) zwakker is dan je zou wensen. Er is ook geen “wonder-pil” of “wonder-injectie” om het probleem mee op te lossen.
Wel is het mogelijk de achteruitgang van je botsterkte af te remmen. Vaak is zelfs met de huidige combinatietherapie een redelijke stabilisatie ( tot lichte verbetering) mogelijk.
Die combinatietherapie bestaat uit de noodzakelijke combinatie van goed bewegen, de juiste voeding en medicatie (meestal tijdelijk).
Psychologische behandeling is vaak gewenst om te ondersteunen bij de acceptatie van de pijn bij osteoporose en om de patiënt te leren omgaan met de pijn.
(Bron: Osteoporosevereniging.nl)
Meer lezen over Osteoporose? Klik hier voor Dokter Online!
