Leven met Psoriasis-Spondyloarthritis (PsA-SpA) is alsof je lichaam op twee fronten tegelijk strijdt. Je huid protesteert, je gewrichten verzetten zich – en je omgeving ziet het vaak niet. Toch is deze aandoening een realiteit voor duizenden mensen: een chronische, auto-immuunziekte waarbij ontsteking optreedt in zowel de huid als het bewegingsapparaat.
Wat is Psoriasis-Spondyloarthritis?
Psoriasis-Spondyloarthritis is een combinatie van:
– Psoriasis: een huidaandoening die zich kenmerkt door rode, schilferige plekken en soms nagelveranderingen;
– Spondyloartritis: een vorm van ontstekingsreuma die vooral de wervelkolom en de aanhechtingsplaatsen van pezen (enthesen) aantast.
Bij deze aandoening valt het afweersysteem het eigen lichaam aan, met name de huid, gewrichten, pezen en ruggenwervels. Dat zorgt voor chronische ontstekingen en – bij uitblijvende behandeling – soms blijvende schade aan de gewrichten.
PsA-SpA is geen zeldzame aandoening. Ongeveer 30% van de mensen met psoriasis ontwikkelt op den duur gewrichtsklachten. Het kan op elke leeftijd ontstaan, maar begint vaak tussen het 30e en 50e levensjaar.
Veelvoorkomende klachten
De symptomen zijn gevarieerd. Dit maakt de ziekte lastig te herkennen en makkelijk te verwarren met andere aandoeningen zoals artrose, fibromyalgie of aspecifieke rugpijn.
Typische klachten zijn onder andere:
– Chronische (lage) rugpijn, vooral in rust of ’s ochtends
– Ochtendstijfheid die vaak meer dan 30 minuten aanhoudt
– Pijnlijke en gezwollen gewrichten, met name in handen, knieën, enkels
– Dactylitis: een volledig gezwollen vinger of teen (“worstvinger”)
– Enthesitis: pijn op de aanhechting van pezen, vaak in de hiel of voetzool
– Psoriasis van de huid: variërend van kleine plekjes tot uitgebreide schilferende plaques
– Nagelveranderingen: putjes, verkleuring, loslatende nagels
– Extreme vermoeidheid die niet overgaat met rust
– Oogontstekingen (uveïtis) – bij sommige mensen
Niet iedereen heeft alle symptomen tegelijk, en bij sommige mensen is de psoriasis zelfs nauwelijks zichtbaar. Dit maakt de aandoening extra verraderlijk – en onzichtbaar.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Een diagnose wordt meestal gesteld door een reumatoloog, vaak in samenwerking met een dermatoloog. De arts kijkt naar het totaalplaatje van klachten, huidafwijkingen, familiegeschiedenis en beeldvormend onderzoek.
Diagnostische middelen kunnen zijn:
– Lichamelijk onderzoek van gewrichten, huid en nagels
– Bloedonderzoek: ontstekingswaarden (zoals CRP), aanwezigheid van HLA-B27-gen
– MRI of röntgenfoto’s van de wervelkolom en SI-gewrichten (onderrug)
– Beoordeling van nagels of huidplekken door een dermatoloog
Belangrijk is dat klachten serieus genomen worden, vooral bij mensen met psoriasis die daarnaast gewrichtsklachten ontwikkelen. Te lang wachten met behandelen kan leiden tot blijvende gewrichtsschade.
Behandeling: het doel is remmen, niet onderdrukken
Hoewel PsA-SpA niet te genezen is, zijn er tegenwoordig veel effectieve behandelingen die de ziekte kunnen afremmen of stabiliseren. Hoe eerder begonnen wordt met behandelen, hoe beter het resultaat.
Behandelmogelijkheden zijn onder andere:
– NSAID’s (ontstekingsremmers) – verminderen pijn en stijfheid
– Conventionele DMARD’s zoals methotrexaat of sulfasalazine – met name effectief bij perifere gewrichtsontstekingen
– Biologicals (biologische medicijnen) zoals TNF-remmers of IL-17-remmers – werken gericht op ontstekingsprocessen en zijn vaak effectief bij zowel huid als gewrichten
– JAK-remmers – nieuwere medicatie die oraal wordt ingenomen en gericht is op ontstekingssignalen
– Fysiotherapie of oefentherapie – essentieel voor behoud van beweeglijkheid en spierkracht
– Leefstijlinterventies – stoppen met roken, gezond gewicht, stressvermindering, voldoende beweging
Behandeling wordt afgestemd op de ernst van klachten, aanwezigheid van huid- en nagelsymptomen, locatie van ontstekingen (rug of gewrichten), en persoonlijke voorkeuren.
De impact op het dagelijks leven
Psoriasis-Spondyloarthritis is veel meer dan een lichamelijke aandoening. De pijn, vermoeidheid en onvoorspelbaarheid kunnen mentaal zwaar wegen. De combinatie van huid- en gewrichtsklachten kan ook leiden tot schaamte, sociale terugtrekking en onbegrip.
Je staat op met pijn, je gaat naar bed met vermoeidheid, en daartussen probeer je “normaal” te functioneren. Veel mensen voelen zich onbegrepen, juist omdat hun ziekte niet zichtbaar is. Werken, zorgen voor een gezin of sociale activiteiten kunnen zwaar zijn – en soms gewoonweg te veel.
Erkenning van je klachten en steun uit je omgeving maken een wereld van verschil. Daarom is het belangrijk dat deze ziekte meer bekendheid krijgt – ook op plekken waar je het niet verwacht: op je werk, op school, in de wachtkamer.
Wanneer moet je aan de bel trekken?
Heb jij psoriasis en herken je je in één of meerdere van de volgende situaties?
– Je hebt terugkerende rugpijn, vooral in rust
– Je wordt ’s ochtends stijf wakker
– Je hebt gezwollen, pijnlijke gewrichten of tenen/vingers
– Je voelt je vaak extreem moe zonder duidelijke oorzaak
Dan is het raadzaam om dit met je huisarts of dermatoloog te bespreken. Vraag eventueel om een verwijzing naar een reumatoloog. Vroege herkenning kan schade voorkomen en de kwaliteit van leven sterk verbeteren.
Bronnen & meer informatie
– ReumaNederland – https://reumanederland.nl
– Psoriasispatiënten Nederland – https://psoriasispatientennederland.nl
– Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie – https://nvdv.nl
– Spondylitis Association of America (Engels) – https://spondylitis.org
– Medische informatie over PsA-SpA (Huidarts.com) – https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/psoriasis-artritis/
__________________________________________
Dit artikel is geschreven met behulp van ChatGPT.
Wat is ChatGPT? ChatGPT is een chatbot op basis van kunstmatige intelligentie (KI of AI). De tool werkt zoals iedere andere chatbot: gebruikers typen teksten in de vorm van prompts en de tool antwoordt met een eigen tekst. Wat ChatGPT zo uniek maakt is hoe vloeiend, uitgebreid en menselijk klinkend de antwoorden zijn, evenals het grote aantal onderwerpen dat de tool kan bespreken.
Disclaimer: U dient de informatie van dit artikel, en andere artikelen op deze website, niet als vervangend medisch advies te beschouwen. Indien u twijfels heeft over uw gezondheid of een gezondheidsadvies nodig heeft, dient u contact op te nemen met uw huisarts of specialist.
