Wetenschappers van het Erasmus MC zoeken patiënten met jeuk door atopisch eczeem of de huidaandoening prurigo nodularis. Ze onderzoeken of een psychologische behandeling met een vorm van EMDR de drang om te krabben kan verlichten. Patiënten krabben daarbij in verbeelding, terwijl zij met hun ogen een lamp of vinger volgen of een spelletje Tetris doen. De eerste resultaten zijn veelbelovend.
Het begon met een experiment buiten het ziekenhuis. Een patiënt met ernstig eczeem vroeg haar klinisch psycholoog om de jeuk te behandelen met een afgeleide vorm van Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR). Dat is een techniek die wordt gebruikt bij het verwerken van heftige gebeurtenissen. ‘Maar in plaats van aan een pijnlijke herinnering te denken, werken we ernaar toe dat de sterke fysieke drang om te krabben afneemt’, vertelt Mathijs de Veer. Hij is medisch psycholoog en promovendus bij de afdeling Psychiatrie en doet onderzoek naar psychologische behandelingen van krabgedrag.
De Veer behandelde al enkele patiënten met atopisch eczeem, een veel voorkomende, niet besmettelijke chronische ontstekingsziekte van de huid, en de zeldzame huidaandoening prurigo nodularis met het drang EMD-protocol (EMD-U). De drang om te krabben werd aanzienlijk minder of verdween zelfs. Dat is voor deze patiënten een enorme opsteker, weet De Veer. ‘De enige behandeloptie voor deze huidaandoeningen is de aangedane plekken vet houden met zalf.’ Nu zijn De Veer en collega’s op zoek naar meer dan 100 patiënten met atopisch eczeem of de huidaandoening prurigo nodularis voor vervolgonderzoek.
De drang om te krabben werd aanzienlijk minder of verdween zelfs
Bij de eerste behandelsessie vraagt De Veer patiënten om de drang om te krabben een cijfer te geven tussen de nul en tien. Daarna laat hij hen in verbeelding reageren op de jeuk, door bijvoorbeeld in gedachten te krabben. Ondertussen moeten patiënten met de ogen een bewegende lamp of vinger volgen.
Iedere jeukplek wordt zo één voor één behandeld. ‘Na afloop vraag ik patiënten om deze oefening thuis te doen iedere keer dat ze drang krijgen om te krabben. Dat kan ook met een spelletje Tetris in plaats van de lamp of bewegende vinger’, aldus De Veer. Het onderzoek in het Erasmus MC is een aanvulling op de standaardzorg van de dermatoloog.
Hoe de behandeling precies de jeuk onderdrukt, kunnen de onderzoekers niet verklaren. ‘Het begint natuurlijk met aandacht voor de aandoening en erkenning voor de drang om te reageren op jeuk’, reageert universitair hoofddocent en GZ-psycholoog Leonieke Kranenburg, die De Veer begeleidt.
Deze patiënten doorlopen een cyclus, die vaak begint met jeuk, legt ze uit. Zij krabben als reactie daarop. De jeuk wordt even minder, maar komt kort daarna heviger terug. Gevolg is dat ze meer krabben. Er ontstaan wondjes. De genezing van deze wondjes geeft ook jeuk, wat weer leidt tot de drang om te krabben.
Tetris
‘Door de focus op een specifieke jeukplek, het in verbeelding krabben en het werkgeheugen op dat moment te belasten met een opdracht om een lamp of vinger te volgen of spelletje Tetris te doen, willen we deze loop doorbreken om echt te krabben. Dus steeds weer in verbeelding krabben en afleiden, totdat de drang volledig is afgenomen’, aldus Kranenburg.
De behandeling heeft nog twee voordelen. Doordat de krabdrang vermindert, krijgt de huid gelegenheid om te herstellen van schade door het krabben. Bovendien is deze behandeling veel korter dan het aantal sessies dat bij cognitieve gedragstherapie nodig is.
De motivatie en discipline om het krabgedrag te beteugelen is een voorspellende factor voor het succes van de behandeling, zeggen de onderzoekers. ‘In het begin daalt de drang bij vrijwel alle patiënten, maar daarna komt het aan op volhouden’, aldus De Veer.
Na de twee behandelsessies, houden de onderzoekers daarom vinger aan de pols. Ook registeren de patiënten hoe vaak ze krabdrang hebben en de techniek toepassen. ‘We houden tot zes maanden na de behandeling contact over hoe de jeuk en het effect van de behandeling hun leven beïnvloeden. Ook blijven ze de dermatoloog bezoeken’, besluit De Veer.
Aanmelden
Meedoen aan het onderzoek? Aanmelden kan via psychodermatologie-onderzoek@erasmusmc.nl.
(Bron en meer informatie: Amazing Erasmus MC)
