(Bron: Maag Lever Darm Stichting)
Achalasie is een bewegingsstoornis van de slokdarm. Deze bewegingsstoornis wordt veroorzaakt door een verminderde zenuwvoorziening. Bij achalasie is de zenuwvoorziening in het onderste deel van de slokdarm verminderd. De slokdarm krijgt dan minder prikkels die zorgen voor de beweging die de slokdarm maakt. Er zijn in dat deel ook minder bewegingen van de spieren in de wand van de slokdarm. Dit heeft tot gevolg dat het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag niet goed kan ontspannen. Het sluitspiertje kan door deze verkramping niet goed meer openen. Daardoor kan het voedsel niet weg uit de slokdarm. Het hoopt zich op boven het sluitspiertje waardoor de onderkant van de slokdarm uitzet. Dit heeft tot gevolg dat nog meer voedsel zich op zal hopen in de uitgezette slokdarm.
Achalasie is een vrij zeldzame aandoening. De klachten ontstaan meestal tussen het 20ste en 40ste levensjaar.
De slokdarm is een gespierde buis van ongeveer 25 cm lang. Zodra we eten doorslikken, komt het in de slokdarm terecht. De slokdarm vervoert het voedsel richting de maag. Dit is een actief proces waarbij de spieren in de slokdarmwand op een georganiseerde manier samentrekken. Deze samentrekkingen worden peristaltische bewegingen genoemd. Tussen de slokdarm en de maag zit een sluitspiertje (sfincter). Dit sluitspiertje zorgt als het goed werkt voor eenrichtingsverkeer, het eten kan wel van de slokdarm naar de maag, maar niet meer terug van de maag naar de slokdarm.
Oorzaak
Achalasie ontstaat door een verminderde zenuwvoorziening in het onderste deel van de slokdarm. De oorzaak hiervan is nog onbekend. Het is mogelijk dat een virusinfectie een rol speelt bij het ontstaan van de klachten.
Ook zijn er aanwijzingen dat achalasie een auto-immuunziekte is. Een auto-immuunziekte is een ziekte waarbij het afweersysteem cellen van het eigen lichaam aanvalt en vernietigt. Om precies te weten wat de oorzaak is, moet meer onderzoek gedaan worden.
Klachten
De voornaamste klacht is dat voedsel blijft hangen in de slokdarm. We noemen dit ook wel passageklachten. Door de ophoping van voedsel in de slokdarm zakt na een tijdje vocht ook niet goed meer. Slikken wordt hierdoor steeds moeilijker. Veel mensen krijgen ook last van een slechte adem. Dit komt doordat het voedsel dat in de slokdarm blijft hangen een vieze geur kan afgeven.
Andere klachten die bij achalasie kunnen optreden, zijn:
- pijn en/of krampen in de buurt van het borstbeen. De pijn kan uitstralen naar de rug of de keel.
- het omhoog komen van doorgeslikt voedsel. Dit gebeurt vooral na de maaltijd of als je gaat liggen. Als dit ’s nachts gebeurt, kan je je gemakkelijk verslikken. Etensresten kunnen dan in de luchtwegen terecht komen. Dit kan infecties van de luchtwegen en longen veroorzaken.
- minder zin in eten en daardoor afvallen. In sommige gevallen verminderen de klachten na verloop van tijd. Dit komt doordat de slokdarm steeds verder uitzet en er meer voedsel in kan blijven staan. Als gevolg daarvan krijgt iemand vaak slik- en pijnklachten.
Diagnose
Bij de meeste patiënten worden verschillende onderzoeken nodig voordat duidelijk is dat het om achalasie gaat. Als pijn op de borst de belangrijkste klacht is, is onderzoek nodig om hartklachten uit te sluiten. Vanwege de slikklachten en passageklachten zal de arts ook een gastroscopie voorstellen om andere oorzaken van de klachten uit te sluiten. Een gastroscopie is een kijkonderzoek van de slokdarm en de maag. De arts kijkt met een flexibele slang via de mond in de slokdarm. Met dit onderzoek zijn eventuele afwijkingen van de slokdarm te zien. Tijdens dit onderzoek kan de arts zo nodig ook een weefselhapje (biopt) nemen. Dit weefsel wordt vervolgens in het laboratorium onderzocht. Soms is tijdens de gastroscopie een uitgezette slokdarm zichtbaar. Dat is een belangrijke aanwijzing voor achalasie.
Achalasie van de slokdarm kan met zekerheid vastgesteld worden door een slikfoto met contrastmiddel, waarbij je een contrastmiddel te drinken krijgt, meestal bariumpap. Vervolgens worden röntgenfoto’s gemaakt waarom de bewegingen van de slokdarm te zien zijn. Een verminderde beweging en een uitgezette slokdarm zijn zo zichtbaar. Ook kan een manometrie worden uitgevoerd. Dit is een drukmeting van de slokdarm. De arts schuift een slangetje via je neus in de slokdarm. Aan dit slangetje zit een instrument dat de druk kan meten. Door op verschillende plekken de druk te meten, krijgt de arts een idee van de bewegingen van de slokdarm.
Behandeling
De behandeling van achalasie is gericht op de werking van het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag. Als dit sluitspiertje weer goed kan openen, kan voedsel door de zwaartekracht beter door de slokdarm heen. De verkramping van het sluitspiertje moet dus behandeld worden.
Behandeling van achalasie kan op verschillende manieren:
– Het sluitspiertje oprekken
– Een operatie waarbij het sluitspiertje wordt ingesneden
– Een operatie met flexibele slang via de mond waarbij het sluitspiertje wordt ingesneden
– Botox injecties
– Behandeling met medicijnen: pijnstillers en/of spierverslappers
Tips en adviezen
Bij achalasie kunnen allerlei klachten optreden. Veelvoorkomend zijn problemen bij het slikken, het omhoog komen van doorgeslikt voedsel en gewichtsverlies. Hieronder staan tips die je kunnen helpen de klachten te verminderen. Dit zijn algemene adviezen en zullen niet voor iedereen goed werken. Als je erg veel last blijft houden, of veel gewicht verliest, adviseren we om naar een diëtist te gaan voor een volwaardig voedingsadvies.
Expertise Centrum
Er bestaat een polikliniek voor motoriekstoornissen van slokdarm en maag (MOT-CHIR) in het AMC te Amsterdam. De MOT-CHIR polikliniek is de grootst academische polikliniek in Nederland die gespecialiseerd is in de diagnostiek en behandeling van de refluxziekte en achalasie. Op deze polikliniek wordt nauw samengewerkt met het endoscopie- en functielaboratorium van de MDL (maag- darm- leverziekte). Daardoor is er ruime kennis en ervaring in de behandeling van achalasie en de refluxziekte.
Ga voor meer informatie naar de site van de Maag Lever Darm Stichting
