Het premenstrueel dysforie syndroom (of PMDD – PreMenstrueel Dysphoric Disorder) is een cyclische op hormonen gebaseerde stemmingsstoornis, met symptomen die voorkomen tijdens de premenstruele fase (ook wel luteale fase genoemd) van de menstruatiecyclus, die gemiddeld duurt vanaf de eisprong tot het begin van de menstruatie.
Geschat wordt dat het bij 5-8% van de vrouwen in hun vruchtbare levensjaren voorkomt. Hoewel PMDD direct gerelateerd is aan de menstruele cyclus, is het geen hormonale disbalans. PMDD is een heftige negatieve reactie op het natuurlijke stijgen en dalen van oestrogeen en progesteron. Men denkt dat het een stoornis is op celniveau, met symptomen die erger worden met de tijd en soms verergeren tijdens voortplanting gerelateerde gebeurtenissen als menstruatie, zwangerschap, bevalling, miskraam en pre-menopauze. Personen met PMDD hebben een verhoogd risico op suïcidaal gedrag. Vele, maar niet alle, vrouwen met PMDD hebben een geschiedenis van vroegjeugd trauma, fysieke of psychische mishandeling, seksueel trauma of depressie. Er is geen bloed of speekselonderzoek om PMDD vast te stellen. Hoewel dergelijke testen andere onderliggende stoornissen kunnen uitsluiten.
De enige manier om PMDD te diagnosticeren is door de symptomen bij tenminste 2 cycli bij te houden:
-
Stemmingswisselingen/emotionele veranderingen (bijv. plotseling verdrietig of huilerig, gevoeligheid voor afwijzing).
-
Prikkelbaarheid, woede of toegenomen innerlijke conflicten.
-
Depressieve stemming, gevoelens van hopeloosheid, zich waardeloos of schuldig voelen.
-
Angst, spanning of gevoelens van opgefokt of gespannen zijn.
-
Verminderde interesse in gebruikelijke activiteiten (bijv. werk, school, vrienden, hobby’s).
-
Moeite met concentreren, focussen of denken; hersenmist.
- Vermoeidheid of weinig energie.
- Veranderingen in eetlust, hunkeren naar voedsel, te veel eten of eetaanvallen.
-
Hypersomnia (overmatige slaperigheid) of slapeloosheid
(moeite met in slaap vallen of in slaap blijven) -
Overweldigd of onbeheerst voelen.
-
Lichamelijke symptomen zoals gevoelige borsten of zwelling, gewrichts- of spierpijn, opgeblazen gevoel of gewichtstoename
Symptomen van PMDD
Een diagnose van PMDD vereist de aanwezigheid van ten minste vijf van deze symptomen, waarvan er één een “emotioneel kernsymptoom” moet zijn (één van de eerste vier genoemde symptomen).
Oorzaak van PMDD?
Onderzoek bij families en tweelingen wijzen er op dat PMDD mogelijk erfelijk is. Vermoedelijk is het een gevoeligheidsstoornis in de hersendelen die betrokken zijn bij emotionele reacties. Onderzoek wijst erop dat, onder vrouwen en transmannen met PMDD, hersendelen die betrokken zijn bij een emotionele reactie, anders geactiveerd worden vergeleken met degenen die geen PMDD hebben. De oorzaak hiervan kan zijn dat het brein abnormaal reageert op de veranderingen van allopregnanolone (ALLO; een belangrijke metaboliet van progesteron) in de luteale fase bij mensen met PMDD, in vergelijking tot die zonder. Hoewel verhoogde ALLO er normaal voor zorgt dat mensen zich kalmer voelen, heeft het een tegenovergesteld effect bij PMDD. Het veroorzaakt irritatie, angst en negatieve stemmingsveranderingen. Het is mogelijk dat vrouwen met PMDD een tolerantie hebben ontwikkeld tegen het kalmerende effect van ALLO.
In 2017 hebben onderzoekers van het National Institute of Health (NIH) geconcludeerd dat vrouwen met PMDD gevoeliger zijn voor veranderingen in de hormonen oestrogeen en progesteron, en ze hebben ontdekt dat dit kan komen door een moleculair mechanisme in hun genen. Onderzoekers vergeleken witte bloedcellen bij vrouwen met PMDD en zonder PMDD en bevestigden dat vrouwen met PMDD, verschillen hadden in de genen die voortplantingshormonen verwerken.
Er zijn veel lopende onderzoeken naar de mogelijke de oorzaak van PMDD; uiteindelijk zou kunnen blijken dat PMDD het resultaat is van een combinatie van factoren.
(Bron en meer informatie: PMDD Nederland)
